19

Tuesday, March

Prawo i Podatki

Przestępczość korupcyjna
 /  / Przestępczość korupcyjna
Przestępczość korupcyjna

Przestępczość korupcyjna

Korupcja, jako jedno ze zjawisk patologicznych, oddziałująca szczególnie destrukcyjnie na życie publiczne i godząca w fundamenty demokratycznego państwa, stała się w ostatnich latach tematem szerokiej debaty, w której uczestniczą przedstawiciele świata polityki, organizacji społecznych jak i nauki.

W licznych opracowaniach poświęconych temu zagadnieniu podkreślany jest negatywny wpływ zjawiska korupcji na procesy gospodarcze i społeczne a także na system polityczny i ustalony porządek prawny. Wśród kosztów korupcji w wymiarze ekonomicznym wymienia się: ograniczenie wielkości dochodów publicznych przy jednoczesnym wzroście wydatków budżetowych, hamowanie wzrostu gospodarczego, obniżanie efektywności gospodarczej i poziomu inwestycji, wzrost inflacji i odpływ kapitału, zwiększenie kosztów transakcji gospodarczych. W konsekwencji straty finansowe powodują pogorszenie jakości życia społeczeństw, utrwalają a nawet powiększają nierówności społeczne i przyczyniają się do zwiększenia obszarów biedy. Poza sferą ekonomii dochodzi zaś do wypaczenia norm prawnych i utraty zaufania do instytucji życia publicznego, co w konsekwencji prowadzi do podważenia autorytetu państwa prawa oraz niechęci obywateli do udziału w sprawowaniu władzy a w skrajnych przypadkach nawet do zakwestionowania legitymacji państwa.

Mówiąc o kosztach korupcji nie można zapominać także, że przestępczość korupcyjna jest często przestępczością osłaniającą i towarzyszącą przestępczości innego rodzaju, takiej jak przestępczość zorganizowana, czy przestępczość gospodarcza. Osłabienie zaufania obywateli do państwa i jego instytucji, jako konsekwencja wysokiego poziomu korupcji, prowadzi także do obniżenia skłonności obywateli do denuncjacji o popełnionych przestępstwach, w tym zwłaszcza przestępstwach przeciwko mieniu, oraz do współpracy z organami ścigania w zwalczaniu przestępczości. Jednocześnie grupy przestępcze, które w swej działalności nie przestrzegają żadnych reguł etycznych, bez żadnych skrupułów wykorzystują wszelkie środki prowadzące do celu, jakim jest maksymalizacja zysków.

Według Anny Wesołowskiej „sprawy z zakresu przestępczości zorganizowanej immanentnie wiążą się z wątkami korupcyjnymi, wręcz można zaryzykować tezę, że podziemie przestępcze korupcją stoi. Dlatego, podczas rozpoznawania tych spraw ujawniane są najczęściej wątki korupcyjne. Skruszeni przestępcy, zobowiązani – we własnym interesie – do mówienia prawdy, przekazują informacje o łapówkach , również w szeroko pojętym wymiarze sprawiedliwości: sądzie, prokuraturze, zakładzie karnym, ale także w szpitalu czy kancelarii adwokackiej.” [1]

Grupy przestępcze, świetnie wykorzystując socjotechniki w postaci tzw. reguły wzajemności oraz strategii małych kroków, dążą do stworzenia dla siebie jak najlepszych warunków działalności oraz pozyskania przychylności osób piastujących ważne funkcje publiczne. Korumpowanie takich osób, które zmanipulowane wspomnianymi technikami zmuszane są do odwdzięczania się, jest metodą ułatwienia przestępczej działalności, na przykład poprzez uzyskanie wprowadzenia do porządku prawnego określonych rozwiązań o charakterze generalnym (przykładem niech będą przepisy podatkowe dotyczące obrotu paliwami, gier hazardowych itd.), uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia administracyjnego (pozwolenia budowlane, koncesje itp.), pozyskanie publicznego zlecenia (ustawione przetargi), czy też doprowadzenie do zaniechania podejmowania określonych czynności przez funkcjonariuszy publicznych (np. odstąpienie od kontroli celnej).

Przekupywanie osób z aparatu państwowego może służyć również tworzeniu tzw. parasola ochronnego, a więc zabezpieczeniu przed pociągnięciem członków grupy do odpowiedzialności karnej. W tym ostatnim przypadku grupy przestępcze koncentrują się na pozyskaniu do współpracy funkcjonariuszy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Dzięki takim działaniom grupy przestępcze ostrzegane są o planowanych działaniach Policji i innych służb, informowane o istniejących dowodach obciążających poszczególnych przestępców, o danych osób współpracujących z organami ścigania. Korupcja osób z tego kręgu pozwala także na uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia w toczących się postępowaniach karnych itd.

W skali globalnej brak jest rzetelnych badań na temat poziomu korelacji skali korupcji z poziomem zagrożenia przestępczością zorganizowaną, jednakże nawet dość ogólne spojrzenie na dane dotyczące najbardziej skorumpowanych państw i regionów świata pozwalają na postawienie hipotezy, że wyraźne związki między tymi zjawiskami jednak zachodzą.

Jedną z instytucji, która systematycznie prowadzi badania na temat zagrożenia korupcją w skali całego globu jest Transparency International, niezależna międzynarodowa organizacja pozarządowa.[2]

Wśród programów realizowanych przez Transparency International ważną rolę odgrywają różnego rodzaju przedsięwzięcia skupiające się na badaniu aktualnego poziomu korupcji na świecie i to zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym. Systematycznie prowadzone są trzy programy badawcze: Indeks Percepcji Korupcji (Corruption Perception Index – CPI), Globalny Barometr Korupcji (Global Corruption Barometer – GCB) oraz Indeks Przekupstwa (Bribe Payers Index BPI). Indeks Percepcji Korupcji bada poziom postrzeganej korupcji w sektorze publicznym w poszczególnych krajach, Globalny Barometr Korupcji dotyczy stosunku do korupcji i doświadczeń z nią związanych wśród obywateli a Indeks Przekupstwa koncentruje się na skłonności przedsiębiorstw z głównych państw – eksporterów do zagranicznego łapówkarstwa.

Jak już wcześniej była mowa Indeks Percepcji Korupcji klasyfikuje kraje ze względu na poziom postrzeganej korupcji wśród urzędników administracji publicznej oraz polityków. IPK mierzony jest dziesięciostopniową skalą, w której 10 oznacza dużą przejrzystość i znikomą korupcję a 0 oznacza brak przejrzystości i wszechogarniającą korupcję. Nad poprawnością metodologiczną czuwa specjalny Komitet Doradczy do spraw Indeksu (Indeks Advisory Committee), złożony z ekspertów zajmujących się problematyką korupcji jak i reprezentujących takie dziedziny nauki jak statystyka, czy ekonometria. [3]

Zestawiając wartości IPK uzyskane przez poszczególne kraje w kolejnych latach możliwe jest sformułowanie wielu ogólnych wniosków na temat zjawiska korupcji w skali regionu, kontynentu, czy nawet całego świata. W świetle publikowanych corocznie raportów najbardziej skorumpowane (indeks IPK do 2,5 punktów) są państwa słabo rozwinięte, ogarnięte często konfliktami wewnętrznymi z niewydolnym aparatem władzy państwowej lub takie, w których władzę dzierży niedemokratyczny reżim. Większość z nich to państwa Afryki Środkowej i Południowej (np. Somalia, Sudan, Demokratyczna Republika Konga, Republika Środkowej Afryki, Angola), Afryki Zachodniej – Nigeria, Azji Środkowej (Afganistan, Uzbekistan, Turkmenistan, Tadżykistan, Kirgistan) i Południowo-wschodniej (Myanmar, Laos, Kambodża), ale także państwa Ameryki Łacińskiej, jak: Wenezuela, Ekwador, Honduras, Paragwaj czy Haiti ale także z Europy: Rosja, Białoruś i Ukraina.

Nieco lepsza, ale nadal niezadowalająca (indeks IPK poniżej średniego poziomu) jest sytuacja m.in. w największych krajach Ameryki Południowej: Argentynie, Meksyku, Brazylii oraz u całej trójki największych producentów kokainy: Boliwii, Kolumbii i Peru, u głównego producenta haszyszu – w Maroku, a także Południowej Europie – w Albanii, krajach byłej Jugosławii: Bośni i Hercegowinie, Serbii, Macedonii, Czarnogórze, Chorwacji, a także w Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, w Turcji oraz we Włoszech. Jeśli uwzględnić poziom zagrożenia przestępczością zorganizowaną wynikający choćby z roli tych państw, na przykład jako producentów narkotyków, czy krajów tranzytowych przemytu narkotyków, przemytu migrantów, czy też krajów pochodzenia ofiar handlu ludźmi, związek tych zjawisk z wysokim poziomem korupcji zdaje się oczywisty.

About the author:

Related posts